I «Fem på fredag» presenterer Energi og Klima fem internasjonale nyheiter frå veka som har gått. Eg har med vilje utelate EU-kommisjonens lansering av politikkpakka «Repower EU», som Energi og Klima har omtalt grundig både i denne artikkelen og i siste utgåve av nyheitsbrevet Europas grøne skifte. I nyheitsbrevet kan du også lese hovudpunkta frå det historiske havvindtoppmøtet i Danmark.

Full stopp for solenergi i USA

Ei pågåande straffetolletterforsking har skapt frykt i marknaden for at USA vil innføre straffetoll på importerte solceller frå fire nye land – i verste fall med tilbakeverkande kraft. Dette har satt ein effektiv stoppar for ny solkraftutbygging i USA. I eit brev sendt 17. mai krev 85 kongressmedlemmer at president Joe Biden finn ei snarleg løysing på krisa. Ifølgje kongressmedlemmene kan solenergiprosjekt med samla kapasitet på 50 GW alt ha blitt kansellert eller utsett.

Bakgrunn: Trumps toll på kinesiske solceller skulle eigentleg blitt fasa ut i 2022, men blei i januar i år vidareført av Biden for fire nye år. I april blei det kjent at Biden-administrasjonen vil gå i gang med ei etterforsking for å finne ut om kinesiske bedrifter aktivt unndreg seg straffetoll ved å eksportere solceller til USA via Kambodsja, Malaysia, Vietnam og Thailand. Skulle etterforskinga konkludere med at det er det som skjer, og at solceller også frå desse fire landa må tolleggast, er det ikkje usannsynleg at avgjersla får konsekvensar også for det som har blitt importert til no. Dette er grunnen til at mange prosjekt no blir lagt på is.

Kva står på spel? Biden-administrasjonen har mål om 50 prosents utsleppskutt i 2030 og eit 100 prosent fornybart kraftsystem innan 2035. Storstilt utbygging av solenergi er ein føresetnad for å nå desse måla, men toll på importerte solceller øydelegg for dette. Rystad Energy har sagt at den pågåande tollkonflikten kan føre til at 2/3 av det som opprinneleg var planlagt installert av ny solenergikapasitet i 2022, ikkje blir noko av.

Vil du gå djupare? Grist har ein veldig god og grundig artikkel om den amerikanske solenergikrisa, og kvifor straffetoll er feilslått politikk.

Litium har stege 2,5 gongar sidan 1. januar

Prisane for råvarer og metall som er avgjerande for det grøne skiftet, har skote i været, skriv Det internasjonale energibyrået (IEA). Til dømes dobla prisen på litium og kobolt seg i 2021, mens prisane for kopar, nikkel og aluminium steig med 25-40 prosent. Den årlege prisveksten i 2021 var mykje større enn noko anna år på 2010-talet.

IEA skriv vidare at prisveksten ser ut til å halde fram i 2022. Så langt i år har til dømes litium-prisane stige 2,5 gongar.

Kraftig fall for kinesisk kolkraft

«Det var den pandemien», tenkte du kanskje då vi endeleg kunne feire 17. mai igjen. Men pandemien er langt frå over globalt. I Kina har COVID-relaterte nedstengingar ført til eit kraftig fall i økonomisk aktivitet, som igjen førte til at det kinesiske elektrisitetsproduksjonen i april gjekk ned med over 4 prosent samanlikna med same månad i fjor. Den termiske energiproduksjonen (for det meste kol) fall endå meir – heile 12 prosent. Dette er det kraftigaste fallet sidan 2008, skriv Bloomberg. Forklaringa på kvifor kolproduksjonen gjekk ned meir enn samla el-produksjon, skuldast høgare produksjon frå fornybar energi. Den finske analytikaren og Kina-eksperten Lauri Myllyvirta skriv på Twitter at kraftproduksjonen frå sol og vind veks med høvesvis 25 og 15 prosent frå april 2021 til april 2022, mens vasskraftproduksjonen i same periode gjekk opp 17 prosent.

Elbilar erstatta 1,5 millionar fat olje i 2021

Bloomberg New Energy Finance la onsdag ut ein veldig interessant datapakke for transportsektoren. Mellom anna kan ein lese at elbilar i 2021 fortrengde 1,5 millionar fat olje per dag – det er meir enn dobbelt så mykje som for seks år sidan. Noko overraskande er det kanskje at det er elektriske to- og trehjulingar som fortrenger mest olje (67 prosent), medan bussar stod for 13 prosent.  

Ein god nyheit er at stadig fleire bilprodusentar har passert 10 prosents elbilandel av sitt totale nybilsal. Les meir hos Bloomberg.

Verdas største elektrolysør-ordre

Aksjekursen til Plug Power gjorde eit fint lite hopp då det tysdag blei kjent at det amerikanske selskapet har signert kontrakt med hydrogenselskapet H2 Energy Europe om bygging og levering av ein PEM-elektrolysør på heile 1 gigawatt (GW) – verdas største til no (den førre rekorden var på 150 MW). Mottakaren er eit grønt hydrogenprosjekt i Esbjerg, Danmark, som når det står ferdig i 2025 skal kunne produsere 100 000 tonn hydrogen til bruk i lastebilar og annan tungtransport. Hydrogenproduksjonen skal skje ved hjelp av havvind frå Nordsjøen, men det er ikkje kjent frå kva for ein havvindpark. Recharge gjer eit poeng av at prosjektet blir realisert utan subsidiar.

Les også: Egypt med enorme planar for grønt hydrogen.